Przestępstwo oszustwa

Wraz z rozwojem w Polsce gospodarki rynkowej dużego znaczenie w praktyce stosowania prawa karnego nabrały przestępstwa przeciwko mieniu, obrotowi gospodarczemu, w tym także przestępstwo oszustwa. Ściganie wskazanego przestępstwa ma doniosłe znaczenie także dlatego, że ofiarami przestępców stają się zwykli ludzie, często nieporadni. Sprawcy zaś to ludzie, którzy nie odpowiadają ogólnemu wzorcowi kryminalisty. Odrębną kategorią pokrzywdzonych stanowią przedsiębiorcy, którzy oszukiwani, tracą często płynność finansową i bankrutują. Zadać należy pytanie, jak się zatem bronić. Oczywiście nie ma jednoznacznej odpowiedzi i pewnej recepty. Należy jednak mieć świadomość, czym jest przestępstwo oszustwa i kiedy możemy szukać skutecznej pomocy u organów ścigania. Z przestępstwem oszustwa mamy do czynienia wtedy gdy sprawca działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (także dla osoby trzeciej) wprowadza pokrzywdzonego w błąd, korzysta z tego, że osoba pozostaje w błędzie albo wyzyskuje niezdolność danej osoby do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Wprowadzenie w błąd polega na tym, że sprawca podstępnymi sposobami wywołuje u pokrzywdzonego mylne wyobrażenie o określonym stanie rzeczy. Takie mylne wyobrażanie może przykładowo odnosić się do wartości przedmiotu, cech sprzedawanego lub nabywanego towaru, możliwości uzyskania korzyści z zawartej transakcji itd. Przy wyzyskiwaniu błędu ofiary, przestępca wykorzystuje już istniejącą rozbieżność między stanem świadomości dokonującego rozporządzenia mieniem a rzeczywistością, której sprawca nie koryguje, lecz używa dla uzyskania przez siebie lub kogo innego osiągnięcia korzyści majątkowej, wynikającej z niekorzystnego dla pokrzywdzonego rozporządzenia mieniem Ostatni sposób, w jaki sprawca może dopuścić się przestępstwa oszustwa, to wyzyskanie niezdolności pokrzywdzonego co do należytego pojmowania podjętych działań. Niezdolność tę utożsamiamy ze stanem psychicznym, w którym znajduje się dana osoba. Istota omawianej formy sprawczej polega na braku zdolności do prawidłowej oceny rzeczywistości przez pokrzywdzonego. Niezdolność taka występuje przykładowo u osób chorych psychicznie czy małych dzieci, może ona wynikać także z ciemnoty, zabobonu lub naiwności osoby pokrzywdzonej Kodeks karny wymaga, aby sprawca przestępstwa oszustwa działał w zamiarze bezpośrednim, to znaczy sprawca musi chcieć wprowadzać w błąd daną osobę, zakładać, że dzięki takiemu zachowaniu może uzyskać korzyść majątkową oraz mieć świadomość istnienia związku przyczynowego pomiędzy swoim działaniem, a zakładanym skutkiem. Artykuł przygotował: Adwokat Krzysztof Kudlicki Wspólnik Rodzewicz Kudlicki Kancelaria Adwokacka Spółka Partnerska