Pałac w Jabłonnie zmieni właściciela?

Już niebawem zabytkowy zespół pałacowo-parkowy w Jabłonnie może zmienić właściciela. O prawa do majątku od lat w sądach walczy rodzina Lubomirskich.

Do 1944 prawowitym właścicielem pałacu był Maurycy Potocki. Jednak jego sukcesorzy - rodzina Lubomirskich walczą w sądach o przyznanie prawa do majątku.

W czasie wojny pałac został zrujnowany. Po jej zakończeniu, dekretem o reformie rolnej z 1944 r. został przejęty przez Skarb Państwa. Następnie ogromnym nakładem finansowym zespół odbudowano. Obecnie znajduje się tu centrum szkoleniowo-konferencyjne Polskiej Akademii Nauk.

Podlegał dekretowi czy nie?

W sądach toczy się spór, czy zespół-pałacowo parkowy podlegał dekretowi o reformie rolnej, a dokładnie, czy między pałacem, a resztą majątku ziemskiego istniał jakiś związek funkcjonalny. Herakliusz Jerzy Lubomirski już kilka lat temu wystąpił w tej sprawie do wojewody mazowieckiego. Wojewoda uznał, że związek był, tym samym zespół pałacowo-parkowy podlegał dekretowi. Lubomirski odwołał się więc do ministra rolnictwa, który przyjął stanowisko nieco inne, niż wojewoda i uznał, że pod dekret podlegał tylko sad posiadłości.

Prawnicy Polskiej Akademii Nauk zaskarżyli więc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) tę część decyzji, w której minister rolnictwa orzekł, że sam pałac nie podlegał dekretowi z 1944r , wydanemu przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). Lubomirscy natomiast zaskarżyli tę samą decyzję, ale w innym punkcie, a mianowicie nie zgodzili się ze stwierdzeniem, że sad podlegał wywłaszczeniu.

Prawny galimatias

WSA w swoim wyroku przychylił się do stanowiska PAN, uznając, że minister rolnictwa niewystarczająco wnikliwie zbadał sprawę i ponownie powinien ją rozpatrzeć. Jednocześnie ten sam sąd oddalił skargę Lubomirskich.

W tej sytuacji minister rolnictwa, ale także prawnicy PAN zaskarżyli wyrok WSA do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Minister nie widział podstaw, by zmieniać swoją wcześniejszą decyzję, a PAN wytykała WSA brak wskazówek dla ministra, dotyczących tego, jak określać związek funkcjonalny zespołu pałacowo-parkowego z resztą majątku ziemskiego.

Wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny uwzględnił skargę ministra rolnictwa i nakazał WSA ponownie rozpatrzeć sprawę, w której to WSA obligował ministra do ponownego zbadania związku funkcjonalnego pałacu z majątkiem ziemskim. Wszystko wskazuje więc na to, że obiekt w Jabłonnie zmieni właściciela. NSA w swoim orzecznictwie podkreśla najczęściej, że rezydencje ziemiańskie nie miały związku funkcjonalnego z gospodarowaniem na roli, i tym samym nie podlegają pod dokument wydany przez PKWN. WSA ponownie rozpatrując sprawę będzie musiało brać to pod uwagę.

Co z kosztami odbudowy i utrzymania?

W sprawach, kiedy podmioty prywatne odzyskują majątek, Skarb Państwa domaga się zwrotu nakładów poniesionych na odbudowę obiektów oraz ich utrzymanie. Nie inaczej będzie z pewnością w tej sytuacji. Możliwy jest także scenariusz, że w drodze ugody zespół pałacowo-parkowy w Jabłonnie pozostanie w rękach Skarbu Państwa, a Lubomirskim zostanie wypłacone odpowiednie odszkodowanie.

/jm/