Nowodworski: Fort wpisany do rejestru zabytków

Fort II Kosewo, wzniesiony w latach 1883-1888, modernizowany po 1894 roku, położony w Kosewie (gmina Pomiechówek) wraz z terenem działki fortecznej, został wpisany do rejestru zabytków.

Obiekt jest przykładem dobrze zachowanego dzieła obronnego wewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin - określenie wewnętrzny pierścień, pojawiło się w momencie powstania drugiego obwodu fortów wokół Twierdzy Modlin po 1912 roku. Fort II posiada czytelny plan i układ oraz pierwotne rozplanowanie przestrzenne. Powstał w oparciu o projekt typowego fortu wzór 1879, sporządzonego przez Zarząd Główny Inżynierii, rosyjskiego ministerstwa wojny.  Był fortem artyleryjskim, dwuwałowym (wał niski przeznaczony dla piechoty oraz wał wysoki dla artylerii). Został zbudowany na rzucie pięcioboku składającego się z dwóch czół, barków i szyi z ziemnymi wałami. Wewnątrz fortu znajdowały się ceglane schrony pogotowia, kaponiery skarpowe - czołowa, szyjowa i dwie barkowe, poterna centralna oraz koszary, a także mur Carnota. Komunikacja na forcie zrealizowana była przez budowę podziemnych korytarzy komunikacyjnych (potern).

Ze względu na szybki rozwój technik artyleryjskich - jeszcze podczas budowy - zaszła konieczność modernizacji obiektu w celu dostosowania go do nowej broni.  Podczas prac modernizacyjnych, prowadzonych od 1894 roku, wzmocniono koszary i część pozostałych budowli fortu, osłaniając ich sklepienia i ściany warstwą betonu, w innych rozebrano górne kondygnacje i zastąpiono nowymi, betonowymi. Mimo modernizacji, część budowli fortu zachowała swój pierwotny wystrój architektoniczny z nieotynkowanymi ceglanymi elewacjami i detalem. W latach międzywojennych, fort nadal miał znaczenie militarne. W strop środkowego schronu pogotowia wmontowano obserwacyjną kopułę pancerną, a także unowocześniono tradytory.
Fort nie uległ zasadniczym zniszczeniom, zarówno podczas walk I jak i II wojny światowej. Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, Fort II stał się jednym z głównych węzłów obrony. 27 września 1939 roku, znalazł się pod silnym ostrzałem artylerii, mimo to, nie doznał poważnych zniszczeń i z powodzeniem odpierał ataki wojsk niemieckich. W latach powojennych, obiekt wykorzystywano jako skład amunicji.

Fort stanowi świadectwo rozwoju architektury obronnej z II połowy XIX wieku i I połowy XX wieku, a zawarta w nim informacja o technice militarnej i postępie technicznym, decyduje o walorze naukowym tego obiektu. Został zaprojektowany na podstawie projektu typowego, mimo to, ma liczne rozwiązania indywidualne i jest obiektem niepowtarzalnym. Posiada między innymi, rozwiązaną w nietypowy sposób komunikację podziemną. Zachowała się na nim unikalna kopuła pancerna o konstrukcji nitowanej, ostatnia tego typu w Polsce. Rzadki przypadek stanowią też modyfikacje z okresu międzywojennego - poza Fortem II, doświadczalne systemy wentylacyjne instalowano tylko na fortach Twierdzy Zegrze. Fort II Kosewo, jako jedna z aren I i II wojny światowej posiada niezaprzeczalny walor historyczny.



/mwkz.pl/